توقیفی بودن نماز (قرآن)انسان به تنهایی از یادگیری احکام نماز عاجز است و باید از طریق تعالیم الهی، احکام نماز آموخته شود. در این مقاله آیات مرتبط با توقیفی بودن نماز معرفی می‌شوند. ۱ - ضرورت توقيفى بودن نمازضرورت توقّف كردن در نماز بر آموخته‌ها و احکام الهی: فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالًا أَوْ رُكْباناً فَإِذا أَمِنْتُمْ فَاذْكُرُوا اللَّهَ كَما عَلَّمَكُمْ ما لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ . و اگر (به خاطر جنگ، يا خطر ديگرى) بترسيد، (نماز را) در حال پياده يا سواره انجام دهيد! اما هنگامى كه امنيت خود را باز يافتيد، خدا را ياد كنيد! -نماز را به صورت معمولى بخوانيد!- همانگونه كه خداوند، چيزهايى را كه نمى‌دانستيد، به شما تعليم داد. ۱.۱ - تفسیر آیهمقصود از «كما علّمكم» اين است كه بايد نماز، طبق تعالیم الهی و دينى انجام شود. توضیح: نماز از واجباتى است که در هیچ حالتى ساقط نمى شود. این جمله شرطیه ، عطف است بر جمله قبل و دلالت دارد بر شرطى که حذف شده ، و معنایش این است که اگر نترسیدید محافظت بکنید، و اما اگر ترسیدید این محافظت را با مقدار امکانات خود تقدیر کنید، و به همان مقدار نماز بخوانید، چه در حال پیاده (که ایستاده باشید، یا در راه باشید) و چه در حال سواره و کلمه ((رجال )) جمع رجل (مرد) نیست ، بلکه جمع راجل (پیاده ) است ، و کلمه ((رکبان )) جمع راکب است ، و این قسم نماز، همان نماز خوف است . حرف ((فا)) در جمله : ((فاذا امنتم )) فاى تفریع است ، و معناى جمله را چنین مى کند: حال که گفتیم محافظت بر نمازها امرى است که در هیچ شرایطى ساقط نمى شود، بلکه اگر ترسى در کارتان نبود و توانستید نماز را حفظ کنید واجب است بکنید و اگر محافظت بر نماز برایتان دشوار شد هر قدر ممکن بود محافظت کنید، پس باید هر وقت آن ترس از بین رفت و دو - باره امنیت پیدا کردید مجددا در محافظت نماز بکوشید، و خدا را بیاد آورید)). حرف ((کاف )) در جمله ((کما علمکم ...)) کاف تشبیه است ، و جمله : ((ما لم تکونوا تعلمون )) از قبیل به کار بردن عام در مورد استعمال خاص است ، تا دلالت کند بر منت هاى بسیارى که خدا از نعمت هاى بسیار و از تعلیم بر مردم دارد و گرنه جاداشت بفرماید: ((و چون امنیت یافتید خدا را همانطور که قبلا در مورد نماز خوف ، تعلیمتان داد بیاد آورید، ولى اینطور نفرمود، بلکه تعلیم را عمومیت داد، و فرمود: خدا را همانطور که چیرهائى به شما تعلیم داد که نمى دانستید بیاد بیاورید و این تعبیر براى آن بود که بر امتنان بر همه نعمت ها و تعلیم ها دلالت کند و بنابراین معناى آیه چنین مى شود پس خدا را آنچنان بیاد آورید که یاد آوریتان مساوى و برابر با این نعمت باشد، که نماز در حال امن و در حال خوف و نیز همه شرایع دین رابه شما تعلیم کرد. ۲ - عجز انسان از تعلیم نمازعجز انسان از فراگيرى احكام و چگونگى برگزارى نماز، بدون تعاليم الهى: فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالًا أَوْ رُكْباناً فَإِذا أَمِنْتُمْ فَاذْكُرُوا اللَّهَ كَما عَلَّمَكُمْ ما لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ. و اگر (به خاطر جنگ، يا خطر ديگرى) بترسيد، (نماز را) در حال پياده يا سواره انجام دهيد! اما هنگامى كه امنيت خود را باز يافتيد، خدا را ياد كنيد! را به صورت معمولی بخوانید! همانگونه كه خداوند، چيزهايى را كه نمى‌دانستيد، به شما تعليم داد. ۳ - پانویس۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۴۲۷، برگرفته از مقاله «توقیفی بودن نماز». رده‌های این صفحه : موضوعات قرآنی | نماز
|